„Witaj maj, trzeci maj, u Polaków błogi raj” – Narodowe Święto Trzeciego Maja
W tym roku obchodzimy 230 rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja. Była ona pierwszą ustawą rządową w Europie i drugą na świecie. Została uchwalona przez Sejm Wielki 3 maja 1791 r. W jej przygotowaniu szczególną rolę odegrali: król Stanisław August Poniatowski, Hugo Kołłątaj, Ignacy Potocki i sekretarz monarchy, Scipione Piattoli.
Można powiedzieć, że Konstytucja 3 Maja była milowym krokiem w uzdrowieniu ustroju Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Zniosła wolną elekcję i liberum veto. Wprowadziła trójpodział władzy oraz dziedziczność tronu. Ustanowiła katolicyzm religią państwową, jednocześnie gwarantując innym wyznaniom tolerancję. Chłopów wzięła pod opiekę prawa i rządu krajowego. Zgodnie z jej zapisami i ideami oświecenia źródłem wszelkiej władzy państwowej miał być naród, rozumiany jako wspólnota polityczna obejmująca szlachtę, mieszczan i chłopów. Ustawa rządowa czyniła z Polski monarchię konstytucyjną.
Uchwalenie Konstytucji 3 Maja było wielkim wydarzeniem w dziejach państwa polskiego. Dawało ono Polakom nadzieję na poprawę złej sytuacji wewnętrznej i międzynarodowej kraju. Niestety zmiany jakie wprowadziła konstytucja nie spodobały się wszystkim. Opozycja na czele ze Szczęsnym Potockim, Sewerynem Rzewuskim i Franciszkiem Ksawerym Branickim z pomocą carycy Katarzyny II zawiązała konfederację targowicką. W obronie ustawy rządowej w 1792 r. wybuchła wojna polsko-rosyjska. Zwolennicy reform przegrali z przeważającymi siłami wroga. Wówczas do władzy w Polsce doszli konfederaci i obalili konstytucję.
Po upadku I Rzeczypospolitej Konstytucja 3 Maja stała się inspiracją dla wielu patriotów podejmujących trud walki o wolność ojczyzny. Kiedy po 123 latach niewoli Polska odzyskała upragnioną niepodległość – dzień 3 maja ogłoszono świętem państwowym.
Autor: Agnieszka Roszkowska-Bogucka